هنوز بخوبی رئزی را که یک سوسک بزرگ با چنگک های چندش آورش به موهای همکارم آویزان شده بود، در حالی شروع به جیغ کشیدن کرد که همه ما به سمت او برگشتیم؛ ما هم مانند او ترسیده بودیم. هیچ وقت پاهای درازش که همچون عنکبوت به موهایش آویزان شده بود و برق چندش آور بالهایش و از همه بدتر صدای ترسناک چرق چرقش را فراموش نمی کنم. یکی از همکارانمان به سادگی بدون اینکه ترس از سوسک داشته باشد آنرا با دستش از موهای همکارم گرفت و از پنجره به بیرون پرتابش کرد.
چه چیزی در مورد سوسک ها وجود دارد که گاهی منطقی ترین و کارآمد ترین افراد را در ملأعام به کاریکاتوری وحشت زده تبدیل می کند، در صورتی که بعضی افراد کاملاً نسبت به آن ها بی تفاوتند؟
ممکن است از مادرتان یاد گرفته باشید
متخصصان می گویند این ترس به کودکی شما بستگی دارد. آنها معتقدند که کودکان کاملاً بدون ترس و نسبت به دنیای اطراف بسیار کنجکاو بدنیا می آیند. این ترس یاد گرفتنی است حال چه از تجربه ی شخصی دردناکی و یا قیافه ی وحشت زده ی والدین این ترس در فرد نهادینه می شود.
لیم تیت منگ استاد مرکز علمی دانشگاه سنگاپور که نمایشگاهی دارد که فوبیا (علم ترس) نام دارد می گوید: زمانی که رشد می کنیم عکس العمل ترس در بزرگسالان اطراف ما می تواند در رشد ترس در کودکی نقش مهمی داشته باشد. وی همچنین عنوان می کند که زمانی که کودک می بیند که اطرافیانش هنگامی که سوسک می بینند، فریاد می زنند و یا به گوشه ای پناه می برند ممکن است که واکنش بزرگسالان را به سوسک تقلید نمایند.
به ارث بردن ترس و رشد کردن انواع جدید آن
پرفسور آساک لیم می گوید: ظاهر ضخیم لزج و چرب سوسک ها به خودی خود احساس انزجار را در ما فراخوان می دهد. بعلاوه بعضی نیز از سوسک ها می ترسند چون آنها می توانند در تاریکی مخفی شوند و ناگهان بیرون بخزند و شما را بترسانند. از سوی دیگر گاهی سوسک ها در تمام خانه پخش می شوند، باقیمانده ی غذاها را می خورند و بیماری ها را منتشر می کنند.
پرفسور آساک لیم همچنین می گوید: جالب است بدانید که ممکن است شما ژن کاتساریدا فوبیا را به ارث برده باشید که موجب شود از سوسک بترسید. تحقیقات نشان داده است که موش ها می توانند تجربیات دردناک خود را از طریق ژن هایشان به نوادگان خود انتقال دهند. دلیلی که مردم از بعضی ترس های غیر منطقی رنج می برند همچنین می تواند از تجربیات اجدادشان به ارث برده باشند.
از سه نوع متداول سوسک ها که در سنگاپور یافت شده است، نوع آمریکایی آنها بزرگترین هستند و رنگ قهوه ای مایل به زرد دارند. نوع آلمانی آنها یک سوم نوع اول هستند.
خانم هوی می گوید همانطور که کسانی که از سوسک می ترسند، نمی دانند چه چیزی موجب ترس از سوسک ها می شود، شما نیز ممکن است هر ترسی را در هر موقعیتی از زندگی خود توسعه دهید. ترس های جدید ممکن است به دلیل شرایط غیر منتظره و عدم توانایی فرد برای مقابله با آن وضعیت خاص توسعه یابد. به عنوان مثال، یک قطار یا آسانسور ممکن است سبب ایجاد ترس از فضاهای بسته یا کلاسترو فوبیا در شما ایجاد نماید.
غلبه بر ترس
بهترین روش برای کشتن سوسک بدون اینکه به آن زیاد نزدیک شوید چیست؟ مسلماً جواب این سوال ساده است، استفاده از اسپری سوسک کش. معمولاً از اسپری سوسک کش برای ضعیف کردن سوسک استفاده می کنیم و سپس با دمپایی و یا روزنامه آن را می کشید. ولی گاهی هنوز فاصله ی بین سوسک و اسپری از نظر شما بسیار کم است و یا حتی ترس شما به میزانی است که ممکن است عملکرد روزانه ی شما را مختل نماید.
بطور مثال ممکن است از ترس سوسک از خانه خارج نشوید و یا حتی نزدیک راه آب دستشویی نروید و یا حتی روزهای متوالی از حمام رفتن امتناع کنید. در این صورت احتمالاً شما نیاز به کمک تخصصی دارید.
خانم هوی می گوید: روند درمانی استاندارد برای هر فوبیا انزجار درمانی است. ابتدا شما با صحبت کردن در مورد سوسک ها شروع می کنید و پس از آن با نگاه به عکس های سوسک ها پیش می روید و سپس به سوسک مرده در یک شیشه نگاه می کنید، یا شاید به دیدن سوسک هایی که در یک موزه به دیوار سنجاق شده اند، بروید و ناگهان به واقعی آن نگاه می کنید.
واقعیت افزوده نیز ممکن است نقش موثری در درمان داشته باشد. مانند همان که توسط دانشگاه جوامی در اسپانیا آزمایش شده است. در این روش از هدستی که تصویر را سه بعدی نشان می دهد، استفاده می کنند و سوسک های مجازی را بر روی صحنه به نمایش می گذارند و به نظر می سد که سوسک ها می توانستند اسکیت حرکت کنند، شاخک های خود را تکان دهند و یا حتی می توان اندازه ی آنها را تغییر داد.
نتایج آزمایش ها بسیار دلگرم کننده بود. شش زن که از فوبیای سوسک رنج می بردند و به این خاطر که در آپارتمان خود سوسک دیده بودند، می خواستند آن را بفروشند، با این آزمایش توانستند یک سوسک زنده را برای چند ثانیه در دست خود نگه دارند.
واقعیت افزوده می تواند بسیار موثر باشد و هر چقدر که صحنه و تصاویر واقعی تر باشند به نظر می رسد که درمان بهتر می تواند ترس مراجع را هدف قرار دهد. در درمان ما اغلب از تصویرسازی ذهنی استفاده می کنیم که بتوانیم بر ترس های مراجع فائق آییم. بنابراین با واقعیت افزوده ورژنی از این مدل تصویرسازی است که از تکنولوژی مدرنی استفاده شده است.
بعلاوه پروفسور آساک لیم می گوید که اگر افراد به این حقیقت که سوسک ها حقیقی نیستند تمرکز کنند، ممکن است درمان از طریق واقعیت افزوده موثر نباشد ولی برای کاتساریدا فوبیای شدید، نتیجه ثمربخش تر خواهد بود.
درمان با حساسیت زدایی
خانم هوی که از هفت سالگی ترس از سوسک داشت، می گوید شما با استفاده از روش انزجار درمانی می توانید از خود حساسیت زدایی کنید. وی زمانی که سوسکی در اتاقی می دید بلافاصله اتاق را ترک می کرد، ولی حالا می تواند سوسک را بکشد و آن را با دستمال بردارد. نکته کلیدی این است که شما ترس خود را شناسایی کنید و مغز خود را متقاعد نمایید که حقیقتاً چیزی برای ترس وجود ندارد.
بعلاوه پرفسور لیم معتقد است که آشنایی با سوسک ها و درک چگونگی زندگی آنها می تواند ترس افراد را از آنها کاهش دهد. به همین دلیل زمانی که افراد در معرض علت حمله ی ترسشان می شوند، متوجه می شوند که چیزی برای ترسیدن وجود ندارد.
نکته ی ریز این مساله این است که باید این ترس بصورت تدریجی طی یک دوره ی زمانی از بین رود. در صورتی که در روند انزجار درمانی عجله کنید، احتمال دارد که بیماری بازگشت کند. «اگر شما در حال حاضر با یک سوسک روبرو شدید، سعی کنید ماه دیگر با یکی دیگر مواجه شوید. سپس به سمت کشتن یکی از آنها پیشرفت کنید و سوسک بعدی را طی یک سال بعد بکشید. هنگامی که شما اولین سوسک را کشتید، کشتن سوسک بعدی برایتان آسانتر خواهد بود.»
بعلاوه اگر به اندازه ی کافی جرات پیدا کرده اید که بر روی فوبیای خود کار کنید اپلیکیشنی وجود دارد که از واقعیت افزوده استفاده می کند که به وسیله ی آن می توانید ترس خود را از بین ببرید. در این اپلیکیشن یک سوراخی وجود دارد که سوسک از آن بیرون می آید و شما باید با دست بر روی صفحه ی موبایلتان بزنید تا از شر آنها خلاص شوید.
منبع: مرکز مشاوره مکث
