همه انسان ها درجاتی از اضطراب را به عنوان جزیی لاینفک از زندگی روزمره تجربه می کنند. اضطراب و ترس جزیی طبیعی و عملکردی ضروری برای بقای انسان ها به شمار می رود. زیرا از آنجا که میل طبیعی ما به سمت رشد و پیشرفت است، اگر به دلیل توانایی هایمان در ارزیابی، جلوگیری و پرهیز از خطر نبود، به عنوان یک گونه، زنده نمی ماندیم. در واقع اضطراب هشداری است که فرد را گوش به زنگ می کند. یعنی به او هشدار می دهد که خطری در راه است و این باعث می شود فرد بتواند برای مقابله با خطر اقداماتی به عمل آورد.

اختلالات اضطرابی در کودکان

اختلالات اضطرابی، یکی از شایعترین مشکلات روانی در میان کودکان و نوجوانان است. با وجود درمان هایی که بر روی افراد دارای اضطراب صورت می گیرد، تمایل به عود یا باقی ماندن علایم و نشانه ها، در این اختلال بسیار زیاد است و مطالعات نشان می دهند از 7% تا 15% افراد زیر هجده سال را تحت تاثیر قرار می دهد.

علایم اختلالات اضطرابی در کودکان

روان شناسان در توضیح آسیب شناسی دوران کودکی خصوصیات زیر را از علایم اختلالات اضطرابی در کودکان عنوان می کنند:

  1. نسبت به علامت «خطر» گوش به زنگ هستند؛
  2. موضوعات مهم را غالباً به صورت تهدید آمیز تفسیر می کنند؛
  3. سریع تر در برابر تهدید، تسلیم می شوند؛
  4. توانایی های مقابله ای شخصی شان را کمتر از آنچه هست تخمین می زنند؛
  5. اغلب در مواجهه با تهدید بطور مبالغه آمیزی فشار و خطر را پیش بینی می کنند.

اختلال اضطراب جدایی کودکان چگونه رخ می دهد؟

در دوره هایی از رشد تقریبا همه کودکان وقتی از مراقبان اصلی خود دور می شوند، نوعی از اضطراب را تجربه می کنند. در حقیقت بروز اضطراب جدایی در سال های نوپایی کودک، یعنی در 8 تا 24 ماهگی، از نظر رشدی امری طبیعی است و اغلب نوپایان در لحظه های جدایی از والدین گریه می کنند، به آنها می چسبند و قشقرق راه می اندازند. اگر اضطراب جدایی در نوزادان و کودکان خردسال از حد معینی تجاوز نکند، انطباقی و بهنجار محسوب خواهد شد. اما اگر اضطراب و پریشانی ابراز شده در زمان جدایی نامتناسب با سن و سطح رشدی فرد ادامه یابد، علایم او مورد توجه قرار می گیرد. زیرا ادامه این وضعیت می تواند پیامدهای منفی را برای فرد به دنبال داشته باشد.

اضطراب مزمن نه تنها یک پاسخ طبیعی و بهنجار نیست، بلکه منشا آشفتگی، عدم سازش و استیصال در فرد می گردد و او را از بسیاری از امکانات محروم کرده و طیف گسترده ای از اختلالات دیگر نظیر ترس های غیرموجه، وحشت زدگی، وسواس و مشکلاتی مانند اینها را ایجاد می کند.

خصیصه اصلی اختلال اضطراب جدایی چیست؟

خصیصه اصلی اختلال اضطراب جدایی، اضطراب غیر واقعی و مفرط در مورد جدایی یا پیش بینی جدایی از خانه یا کسانی است که شخص به آنها دلبستگی دارد. این اضطراب فراتر از حد مورد انتظار برای سطح رشدی فرد است. کودکان مبتلا به این اختلال وقتی احساس می کنند، قرار است جدایی اتفاق بیفتد، یا درست در لحظه جدایی گریه می کنند و سایر علایم ناراحتی را نشان می دهند. علایم اصلی آن شامل نگرانی بیش از حد درباره صدمه رسیدن به خود و یا به کسانی است که کودک به آنها دلبستگی دارد؛ دیدن کابوس هایی در مورد جدایی و شکایت های جسمی نظیر دل درد، سردرد، استفراغ، نگرانی بیش از حد درباره صدمه رسیدن به خود و یا کسانی که کودک به آنها دلبستگی دارد، می باشد.

کودکان مبتلا به این اختلال زمانی که از افراد مورد علاقه یا مظاهر دلبستگی جدا شوند، اغلب می خواهند بدانند آنها کجا هستند و مایلند با آنها تماس برقرار کنند. بعضی از این افراد وقتی بیرون از خانه هستند به شدت احساس دلتنگی کرده و تا سرحد درماندگی احساس ناراحتی می کنند. امکان دارد آرزوی بازگشت به خانه را داشته و افکارشان به خیال پردازی های تجدید دیدار مشغول باشد.

این افراد وقتی از پدر و مادر خود جدا می شوند، اغلب نگران هستند که مبادا اتفاق وحشتناکی بیفتد یا اتفاقی مثل دزدیده شدن یا گم شدن، آنها را از والدین و اطرافیان جدا کند. وقتی از خانه دور می شوند دچار احساس ناراحتی شده و چنان تمایلی برای بازگشت به خانه نشان می دهند که تمام کارهای خود را رها می کنند. کودکانی که اختلال اضطراب جدایی دارند، اغلب در زمان خواب دچار مشکل شده و ممکن است اصرار داشته باشند تا زمانی که به خواب می روند کسی نزد آنها بماند. امکان دارد طی شب به رختخواب والدین بروند و اگر اجازه ورود به رختخواب والدین به آنها داده نشود، ممکن است جلوی در اتاق والدین بخوابند. احتمال دارد این کودکان دچار کابوس شوند.

نشانه های جسمانی اختلال اضطراب جدایی در کودکان

دردهای شکمی و تپش قلب در کودکان مبتلا به اختلال اضطراب جدایی، نسبت به اختلال های دیگر بیشتر گزارش شده است. همچنین این کودکان بیشتر احتمال دارد که ناراحتی های بدنی مانند سردرد، تهوع و استفراغ را بروز دهند. در کودکان خردسال نشانه های قلبی – عروقی مانند تپش قلب، سرگیجه و احساس ضعف به ندرت دیده می شود، ولی در افراد بزرگتر ممکن است این علایم وجود داشته باشد. این نشانه های فیزیکی می تواند منجر به مراقبت و توجه فوری از سوی والدین شود، در نتیجه کودک از طریق تقویت مثبت و نفع ثانویه دریافت کرده که می تواند مشکلات دایمی به وجود آورد.

علل بروز اختلال اضطراب جدایی

به طور کلی سبب شناسی اختلالات اضطرابی هنوز به طور دقیق مشخص نیست. اما ظاهرا ترکیب و تعامل چندین عامل در پیدایش اضطراب نقش دارند. عده ای معتقدند عوامل ژنتیکی در سبب شناسی اختلالات اضطرابی سهیم هستند و برخی دیگر بر نقش عوامل محیطی مانند خانواده و آسیب شناسی والدین در ایجاد اضطراب تاکید میکنند.

لزوم درمان کودکان دارای اختلالات اضطرابی

درمانگران از درمان های متفاوتی برای درمان اضطراب جدایی کودکان استفاده می کنند و آنچه مشخص است این است که اگر پروسه درمان این اختلال هر چه سریعتر و در سنین پایین تر آغاز شود، روند درمان آسان تر و با کیفیت بالاتری صورت می گیرد و کودک بسیاری از مشکلات رفتاری خود را تا نوجوانی و سپس بزرگسالی به دوش نخواهد کشید. نقش روانشناسان کودک در یاری شما والدین بسیار کلیدی و غیرقابل انکار است. شما می توانید با تکیه بر رهنمودهای رفتاری آنها، اقدام به درمان زودهنگام شدیدترین اختلالات رفتاری کودکان خود کنید و افراد سالم تری را به جامعه انسانی تحویل دهید.

منبع: فکر بکر